Τα προγράμματα ενίσχυσης επιχειρηματικότητας, κάθε είδους, είναι συνήθως στην πρώτη γραμμή συζήτησης, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν άλλες πηγές χρηματοδότησης νέων επενδύσεων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) πλην βεβαίως των ιδίων κεφαλαίων των ιδιοκτητών τους. Κοινή εκτίμηση της αγοράς αποτελεί και η δυσκολία και πρακτική αποθυμία των τραπεζικών ιδρυμάτων να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ΜμΕ.
Η αμέσως επόμενη δυνατότητα, όπως την φαντάζονται οι περισσότερες ΜμΕ και άτομα που θέλουν να επιχειρήσουν, είναι να αξιοποιήσουν το ΕΣΠΑ για να προχωρήσουν. Αυτή η προοπτική όμως έχει συγκεκριμένα πλαίσια και προϋποθέσεις που δεν είναι ευρέως γνωστά ειδικά σε αυτούς που σκέπτονται να την αξιοποιήσουν για πρώτη φορά.
Ο σκοπός του παρόντος είναι να κάνει τη διάκριση ανάμεσα στην αδήριτη ανάγκη για χρηματοδότηση και στις πραγματικές δυνατότητες απόκτησής της μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2007-2014 (και του διαδόχου του 2014-2020). Το άρθρο αφορά γενικές προδιαγραφές, κοινές για τις περισσότερες προκηρύξεις, και δεν αποτελεί ειδικό οδηγό για οποιοδήποτε συγκεκριμένο πρόγραμμα/δράση.
Η αξιοποίηση των προγραμμάτων του νέου πλέον ΕΣΠΑ (ή όπως αλλιώς ονομαστεί τελικά), περνά από τρεις σημαντικές και καθοριστικές προϋποθέσεις.
- Η επιχείρηση θα πρέπει να διαθέτει ένα σχέδιο επιδίωξης των στόχων της, ένα σχέδιο ανάπτυξης για την επόμενη περίοδο 3-5 ετών. Αυτό ονομάζεται Επιχειρηματικό Σχέδιο (ή Business Plan) και περιλαμβάνει ένα λεπτομερές σχέδιο μετάβασης από την παρούσα κατάσταση της επιχείρησης στην επιθυμητή κατάσταση μετά την πάροδο της περιόδου 3-5 ετών. Δεν απαιτείται ολοκληρωμένο Επιχειρηματικό Σχέδιο σε όλα τα προγράμματα, το οποίο άλλωστε είναι σχετικά ακριβό αν εκπονηθεί σωστά, αλλά πάντως χρειάζεται μια πλήρης εικόνα του στο «μυαλό» της επιχείρησης. Ο σύμβουλος της επιχείρησης που θα εκπονήσει την μελέτη και θα αναλάβει να κάνει την υποβολή χρειάζεται όλα τα σημαντικά στοιχεία αυτού του Επιχειρηματικού Σχεδίου (ΕΣ) τα οποία άλλωστε απαιτούνται και από το πρόγραμμα.
- Η επιχείρηση επίσης θα πρέπει επίσης να έχει εξειδικεύσει αυτό Επιχειρηματικό Σχέδιο στο σημείο να διαθέτει ένα επενδυτικό πρόγραμμα για όλες τις επενδυτικές δαπάνες που προβλέπονται στο ΕΣ. Μόνο κατ’ εξαίρεση προβλέπεται ενίσχυση λειτουργικών δαπανών και αυτό μόνο σε υπό ίδρυση ή νεοϊδρυθείσες επιχειρήσεις, στην περίοδο της κρίσης. Οι επενδυτικές δαπάνες διακρίνονται σε κατηγορίες δαπανών όπως π.χ. Μηχανήματα – Εξοπλισμός, Κτιριακές παρεμβάσεις, Εξοπλισμός εξοικονόμησης ενέργειας, Πιστοποίηση συστημάτων διασφάλισης ποιότητας, Προβολή – Προώθηση, Συμβουλευτικές υπηρεσίες, κ.λπ. Ενίοτε περιλαμβάνονται και ενισχύσεις για τη πρόσληψη Ανθρώπινου Δυναμικού κυρίως υψηλών προδιαγραφών. Το σημαντικό εδώ είναι ότι η επένδυση που αιτείται ενίσχυσης οφείλει να έχει δαπάνες από όλες σχεδόν τις κατηγορίες καθότι οι προκηρύξεις προβλέπουν συνήθως ανώτατα ποσοστιαία όρια ή ανώτατα ποσά, για κάθε κατηγορία δαπάνης.
- Η επιχείρηση, τέλος, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται, πρέπει να διαθέτει ικανή ρευστότητα για να υλοποιήσει το έργο (!). Δεν υπάρχει απαίτηση απόδειξης της ρευστότητας από τα περισσότερα προγράμματα αλλά αν εγκριθεί ένα επενδυτικό σχέδιο, εννοείται ότι την διαθέτει. Τα προγράμματα δεν προκαταβάλουν την επιδότηση εκτός έναντι ισόποσων εγγυητικών επιστολών. Οπότε η επιχείρηση πρέπει να χρηματοδοτήσει σημαντικό μέρος του επενδυτικού σχεδίου (30-50%) για να έχει τη δυνατότητα να υποβάλει Αίτημα Ενδιάμεσου Ελέγχου ώστε να ελεγχθεί. Μετά από ενδεχόμενες αλλά συνήθεις διευκρινίσεις, η υπηρεσία θα ζητήσει από την επιχείρηση να υποβάλλει Αίτημα Εκταμίευσης για να εισπράξει τα αντιστοιχούν στις υλοποιημένες δαπάνες ποσόν της ενίσχυσης (45%). Όταν ολοκληρωθεί η επένδυση υποβάλλεται Αίτημα Τελικού Ελέγχου με την ίδια αλληλουχία ενεργειών. Η διαδικασία αυτή είναι πολύμηνη και η επιχείρηση θα αντιμετωπίσει ενδεχομένως θέματα ρευστότητας αν χρηματοδοτήσει εξ ιδίων το όλο έργο. Εναλλακτικά, η επιχείρηση μπορεί να αιτηθεί τραπεζικό δανεισμό ειδικά για την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου έναντι εκχώρησης της εγκεκριμένης επιδότησης αλλά και γι αυτό, λόγω πλειάδας γνωστών περιπτώσεων, ευχόμαστε σε όσους προσπαθήσουν, καλή επιτυχία.
Αν οι παραπάνω προϋποθέσεις έχουν ικανοποιηθεί ή η ικανοποίησή τους είναι βέβαιη, τότε η επιχείρηση μπορεί να προσδοκά σε επιτυχή υλοποίηση και κατά τα δυνατόν σύντομη είσπραξη της επιδότησης.
Υπάρχουν βέβαια και άλλες δυνατότητες χρηματοδότησης και εργαλεία, ως επί το πλείστον για νεοφυείς επιχειρήσεις (start-ups), αλλά αυτές ξεπερνούν το παρόν άρθρο το οποίο απευθύνεται στην μεγάλη μάζα των ΜμΕ χαμηλής, μεσαίας ή και υψηλής κατάταξης ως προς το επίπεδο τεχνολογίας και καινοτομίας που θέλουν να αξιοποιήσουν τα μεγάλα και κοινά προγράμματα του ΕΣΠΑ.
